Geldersche bomen - Wolfheze
Geldersche bomen - Kastanjes in park Gulden Bodem Arnhem
Wie park Gulden Bodem in Arnhem binnenwandelt, wordt onbewust begroet. Twee oude kastanjes, waar het pad tussendoor loopt. Ze lijken meer op wachters dan op bomen. En volgens de legende zijn ze dat ook.
Legende
Volgens een legende zou Karel van Egmond, de hertog van Gelre, de bekende ‘poortwachters’ van park Gulden Bodem geplant hebben in de 16e eeuw. De bomen zouden dan ouder dan 500 jaar zijn. De Tamme kastanje is een boomsoort uit het zuiden en zuidoosten van Europa en is door de Romeinen in ons land gebracht vanwege zijn eetbare vruchten. De soort groeit van nature op neutrale tot basische bodems die goed doorlatend zijn en voedselrijk, maar ook op zuurdere en armere plekken presteert hij goed. Ook kan hij goed tegen droogte en is het een soort die toekomst heeft, gezien de opwarming van de aarde.
Goede groeiomstandigheden
Het is een redelijk snelle groeier die, bij een omvang van 7,54 meter, niet 500 jaar oud kan zijn, gezien de omstandigheden waarin ze opgegroeid zijn, op een vruchtbare lössgrond, wat een hoog organisch stofgehalte heeft en goed water vasthoud. En als vrijstaande bomen met vrijwel geen concurrentie om het zonlicht. Waarschijnlijker is dat ze geplant zijn rond 1650 bij de bouw van het voormalige huis Zijpendaal. Dit huis is later afgebroken en toen werd het huidige huis gebouwd. Het staat aan de andere (noordoostelijke) kant van de Zijpendaalseweg. De kastanjes zijn dan rond 350 tot 400 jaar oud, na de kabouterboom in Beek-Ubbergen de oudste en dikste kastanjes van Nederland. In Italië staan de oudste Tamme kastanjes ter wereld, welke rond de 2000 jaar oud zijn!
De poortwachters van Gulden Bodem:
- Boomsoort: Castanea sativa – Tamme kastanje
- Omvang: 4,74 meter, 7,41 meter en 7,54 meter (meting 2025)
- Hoogte: max. 22 meter
- Locatie: Gulden Bodem park Arnhem
Bakens in de tijd
De bomen staan nu aan weerskanten van de ingang van park Gulden Bodem. Ze worden door het publiek ‘poortwachters’ genoemd. Of de oprijlaan altijd daar heeft gezeten is niet bekend. Toch zijn het wachters, zoals alle veteraanbomen eigenlijk zijn. Wachters, misschien beter gezegd, bakens in de tijd. Eeuwen zijn aan deze bomen voorbij gegaan. Zo zijn ze getuigen geweest van ontwikkelingen in de mensheid. Paard en wagen verdwenen en de auto kwam in het straatbeeld. De bevolking is enorm gegroeid, steeds meer mensen zoeken de rust van park Gulden Bodem op, en komt er wandelen. Veel mensen zullen deze bomen niet meer opvallen; ze zijn gewoon geworden. Zouden ze verdwijnen, dan zou het meteen opgemerkt worden. Dan zie je hoe belangrijk zulke bomen zijn. En dat is nog maar een deel van hun waarden…
Het ‘kleinste’ exemplaar is waarschijnlijk een stuk jonger dan zijn reusachtige soortgenoten en misschien wel een nakomeling van een van de anderen.
Blikseminslag en verder verval
De bomen zijn door de tand des tijds gehavend. Het dikste exemplaar is meerdere malen door de bliksem getroffen, wat hem enorm veel kruinvolume gekost heeft. De enorme stam is dan ook voor zeker de helft afgestorven. Enkele levende banen zorgen voor de verbinding tussen kruin en wortels en houden de veteraan levend. Let bij deze bomen op de knoesten en knobbels en op de gedraaide schors en stam zelf. Dit is een kenmerk van de tamme kastanje en word bij zulke oude bomen versterk. Let ook op de mossen die op de stammen leven: deze bomen zijn ecosystemen op zich.
In de 20e eeuw raakte het park verwaarloosd en kwamen de kastanjes steeds meer in het bos terrecht. Door gebrek aan licht zijn verschillende (gestel)takken afgestorven. Het beheer van deze veteranen bestaat nu ook voor een groot deel uit het vrij houden van de kruinen, zodat ze voldoende licht kunnen opnemen.
Bezoeken of links laten liggen?
Nog een bedreiging voor deze bomen zijn de vele bewonderaars van deze reuzen, die de grond binnen de kroonprojectie dicht lopen. Gevolg is dat vocht, zuurstof en voeding slecht tot de wortels kan doordringen en dat wortelgroei geremd wordt. Daarom, mocht u deze bomen met een bezoek willen vereren, blijf dan zoveel mogelijk op het wandelpad en houd afstand van deze eerbiedwaardige bomen. Het middelste exemplaar heeft een prachtige holle stam, waar kinderen graag inklimmen. Ook in deze holte vinden belangrijke processen plaats die verstoord worden. Afstand nemen van veteraanbomen is één van de belangrijkste maatregelen voor het behoud ervan. En we willen en hopen toch allemaal dat deze bomen nog lang in leven mogen blijven, ook voor onze klein- en achterkleinkinderen?
Wandeltip
De bomen staan bij de ingang van park Gulden Bodem. Als je de Zijpendaalseweg vanaf het noorden inrijd, zie je na een paar scherpe bochten aan de rechterkant een wit hek met ‘Gulden Bodem’ erop, met daarachter de enorme bomen. Direct na de ingang van het park heb je een parkeerplaats, ook rechts van de weg, vanaf Arnhem Centrum links. In dit gebied is het mooi wandelen in de parken Gulden Bodem, Zijpendaal en Sonsbeek, met een grote hoeveelheid aan monumentale bomen.
Ook interessant:
